13. 14. yüzyıl Anadolu'sunda Yunus Emrelerin, Mevlanaların ve Hacı Bektaşi Velilerin yetişmesinde siyasi boşluk etkili olmuş mudur?
Şüphesiz, evet...
Yukarıda saydığım isimlerin hepsi vahdet-i vücut anlayışına sahip Anadolu erenleri.
Gene kanaatim odur ki yukarıdaki isimlerin üçü de heterodoks İslam anlayışına sahip...
Vakta ki Osmanlı kuruldu, ülkede siyasi boşluk giderildi işte o vakit İslam’ın katı yorumu -belki de insanların idaresini daha da kolaylaştırdığı düşüncesiyle- benimsendi. Bir süre sonra da ortodoks İslam anlayışı devlet eliyle kitlelere benimsetildi.
İmdi, vahdet-i vücud nazariyesi benim gibi olmayana saygı duymamı, yaratılanı yaratandan ötürü hoş görmemi zorunlu kılar. Dolayısıyla kısmen de olsa demokrasi fikrini çağrıştırır.
13. 14. yüzyıl Anadolu'sunda siyasi boşluğun yanı sıra çok farklı etnik ve dini unsurun bir arada yaşaması Müslüman cemaatlerin içinde vahdet-i vücut anlayışını, heterodoks yapıları doğurmuştur.
Tabii bu söylediklerimin iyi niyetle sunulmuş kanaatler olmaktan öte bir değeri yok.
sb 19/12/2012
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder